1 czerwca 2017 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 14 czerwca 1960 kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 935).
Nowelizacja przepisów k.p.a. została opracowana w ramach pakietu "100 zmian dla firm - Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców" jest to najobszerniejsza i najbardziej kompleksowa zmiana k.p.a. od momentu uchwalenia kodeksu tj. od 14 czerwca 1960 roku
Celem wprowadzenie nowych regulacji jest przyspieszenie i odformalizowanie postępowania administracyjnego w taki sposób, aby stało się ono bardziej przystępne dla strony postępowania. Najistotniejsze zmiany wprowadzone przez nowelizacje dotyczą:- Wprowadzenia zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść strony (art. 7a k.p.a.)
- Wprowadzenia odpowiedzialności organu za bezczynność bądź przewlekłość postępowania oraz ponaglenia organu prowadzącego sprawę (art. 37 -38 k.p.a.)
- Wprowadzenie trybu tzw., milczącego załatwienia sprawy (Rozdział 8a k.p.a.)
- Likwidacji obowiązku składania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy do tego samego organu (art. 127 § 3 k.p.a.)
- Wprowadzenia możliwości żądania przez stronę wydania przez organ II instancji decyzji rozstrzygającej sprawę zamiast. decyzji przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia (art. 138 §2b k.p.a.)
- Wprowadzenia możliwości zrzeczenia się uprawnienia do wniesienia odwołania przez stronę/y postępowania administracyjnego (art. 127a oraz 130 §4 k.p.a.)
- Określenia zasad nakładania, wymierzania administracyjnych kary pieniężnych oraz udzielania ulg w ich wykonaniu (Dział IV a k.p.a.)
Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść strony oznacza, iż w razie wystąpienia wątpliwości dotyczących interpretacji przepisów organ prowadzący postępowanie jest zobowiązany do interpretowana przepisów prawa w sposób jak najbardziej korzystny dla strony postępowania np. możliwość odliczenia podatku VAT.
Ponaglenie jest nowym środkiem odwoławczym mającym zapobiegać zjawiskom przewlekłości postępowania oraz bezczynności organów administracyjnych. Strona może wnieść ponaglenie, jeśli organ przekroczył termin załatwienia sprawy nie podejmując jakichkolwiek czynności w celu załatwienia sprawy (bezczynność) albo jeśli prowadzi postępowanie zbyt opieszale np. przedłuża termin na załatwienie sprawy, mimo że nie są gromadzone żadne nowe lub istotne dowody (przewlekłość).
Sprawy zwykłe powinny być załatwiona nie później niż w ciągu miesiąca, a jeśli sprawa jest szczególnie skomplikowana ? nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Ponaglenie należy wnieść w dowolnym czasie od momentu upływu terminu na załatwienie sprawy do organu wyższego stopnia (np. SKO) za pośrednictwem organu, który prowadzi postępowanie (np. prezydenta miasta). Jeśli nie ma organu wyższego stopnia, strona wnosi ponaglenie do tego organu, który zajmuje się sprawą.
Milczące załatwienie sprawy polega na tym, że "milczenie" organu, czyli brak decyzji po upływie terminu na załatwienie sprawy, uznaje się za załatwienie tej sprawy w sposób w całości uwzględniający żądanie strony.
Nowelizacja k.p.a. wprowadza dwa tryby milczącego załatwienia sprawy:- milczące zakończenie postępowania,
- milczącą zgodę.
Przykład I
Milczące zakończenie postępowania występuje obecnie np. w przypadku indywidualnych interpretacji podatkowych. Jeśli organ nie wyda interpretacji w terminie 3 miesięcy, przyjmuje się, że organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem strony (art. 14o Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r.Ordynacja podatkowa) (Dz.U. z 2017 r. poz. 201 tj. ze zm.).
Milczące zakończenie postępowania występuje obecnie np. w przypadku indywidualnych interpretacji podatkowych. Jeśli organ nie wyda interpretacji w terminie 3 miesięcy, przyjmuje się, że organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem strony (art. 14o Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r.Ordynacja podatkowa) (Dz.U. z 2017 r. poz. 201 tj. ze zm.).
Milcząca zgoda to tryb, w którym sprawę uważa się za załatwioną zgodnie z wnioskiem strony, jeżeli w terminie przewidzianym na załatwienie sprawy organ nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji.
Przykład II
Milcząca zgoda występuje obecnie np. w Prawie budowlanym ? znaczna część robót budowlanych wymaga zgłoszenia właściwemu organowi, który w terminie 21 dni może wnieść sprzeciw. Po upływie tego terminu można rozpocząć wykonywanie robót (art. 30 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane)(Dz.U. z 2016 r. poz. 290).
Milcząca zgoda występuje obecnie np. w Prawie budowlanym ? znaczna część robót budowlanych wymaga zgłoszenia właściwemu organowi, który w terminie 21 dni może wnieść sprzeciw. Po upływie tego terminu można rozpocząć wykonywanie robót (art. 30 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane)(Dz.U. z 2016 r. poz. 290).
Przed nowelizacją aby uzyskać uprawnienie zaskarżenia niekorzystnej decyzji do sądu administracyjnego strona musiała zwrócić się do organu, który wydał decyzje (np. Ministra Finansów) z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Dopiero ponowna niekorzystna decyzja tego samego organu uprawniała stronę do wniesienia skargi do WSA.
Decyzja podlega wykonaniu z dniem doręczenia organowi administracji publicznej oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania.
Od 1 czerwca 2017 roku strona postępowania administracyjnego ma możliwość wyboru między wniesieniem wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, a wniesienia odwołania od decyzji organu bezpośrednio do WSA, bądź SKO.
Możliwość wniesienia skargi bezpośrednio do WSA lub SKO została przewidziana wyłącznie w sytuacji, gdy których nie ma organu wyższego stopnia nad organem I instancji np. ministrowie, prezes rady ministrów Główny Lekarz Weterynarii (skarga do WSA) wójt, burmistrz, prezydent miasta (skarga do SKO).
Jeżeli odwołanie rozpatruje organ II instancji np. od decyzji starosty organem odwoławczym jest Wojewoda strona może żądać wydania decyzji rozstrzygającej sprawę, zamiast decyzji przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia.
W celu usprawnienia postępowania administracyjnego nowelizacja wprowadziła możliwość zrzeczenia się uprawnienia do wniesienia odwołania przez stronę (bądź strony) postępowania, Oświadczenie o zrzeczeniu się odwołania należy wmieść do organu, który wydał decyzję w ciągu 14 dni od daty wniesienia odwołania.
Przykład III
Postępowanie w sprawie ustanowienia pozwolenia na przejazd przez działkę Jana K dla Arkadiusza B, Joanny C i Bartłomieja O w celu dojazdu do ulicy kwiatowej w mieście X. Postępowanie rozpoczęło się 10 kwietnia 2017 roku. Po przeprowadzeni wszystkich niezbędnych czynności w postępowaniu (zasięgnięcie opinii stron ustaleniu czy przejazd przez działkę Jana K jest niezbędny dla sąsiadów Jana K) Burmistrz miasta X w dniu 2 czerwca 2017 wydał decyzję o ustanowieniu drogi koniecznej pouczając jednocześnie o prawie do wniesienia odwołania w ciągu 14 dni od decyzji. Ponieważ ustanowienie drogi koniecznej odbyło się za porozumieniem stron, a rozstrzygnięcie sprawy było korzystne dla sąsiadów Jana K. strony wniosły do burmistrza gminy X oświadczenie o zrzeczeniu się odwołania. Arkadiusz B i Joanna C wnieśli oświadczenie 4 czerwca, Bartłomiej O 5 czerwca, zaś Jan K 7 czerwca. W podanym przekładzie 7 czerwca sąsiedzi Jana K uzyskali prawo przejazdu przez działkę Jana K, ponieważ zarówno sąsiedzi jak i Jan K zrzekli się prawa do wniesienia odwołania od decyzji o pozwoleniu na przejazd (zob. art. 130 §4 k.p.a.)
Postępowanie w sprawie ustanowienia pozwolenia na przejazd przez działkę Jana K dla Arkadiusza B, Joanny C i Bartłomieja O w celu dojazdu do ulicy kwiatowej w mieście X. Postępowanie rozpoczęło się 10 kwietnia 2017 roku. Po przeprowadzeni wszystkich niezbędnych czynności w postępowaniu (zasięgnięcie opinii stron ustaleniu czy przejazd przez działkę Jana K jest niezbędny dla sąsiadów Jana K) Burmistrz miasta X w dniu 2 czerwca 2017 wydał decyzję o ustanowieniu drogi koniecznej pouczając jednocześnie o prawie do wniesienia odwołania w ciągu 14 dni od decyzji. Ponieważ ustanowienie drogi koniecznej odbyło się za porozumieniem stron, a rozstrzygnięcie sprawy było korzystne dla sąsiadów Jana K. strony wniosły do burmistrza gminy X oświadczenie o zrzeczeniu się odwołania. Arkadiusz B i Joanna C wnieśli oświadczenie 4 czerwca, Bartłomiej O 5 czerwca, zaś Jan K 7 czerwca. W podanym przekładzie 7 czerwca sąsiedzi Jana K uzyskali prawo przejazdu przez działkę Jana K, ponieważ zarówno sąsiedzi jak i Jan K zrzekli się prawa do wniesienia odwołania od decyzji o pozwoleniu na przejazd (zob. art. 130 §4 k.p.a.)