W poprzednio obowiązującym stanie prawnym ( art. 96 ust. 6-9 Ustawy o podatku od towarów i usług z dn. 11 marca 2004 r.), wykreślenie z rejestru podatników VAT odbywało się na podstawie zgłoszenia zaprzestania działalności gospodarczej, złożonego przez podatnika do naczelnika odpowiedniego urzędu skarbowego. Natomiast, w przypadku gdy podatnik zakończył prowadzenie działalności gospodarczej, ale nie dokonał takiego zgłoszenia, naczelnik urzędu skarbowego miał prawo wykreślić podmiot gospodarczy z rejestru VAT samodzielnie. Dodatkowo, jeżeli w wyniku podjętych czynności sprawdzających, okazało się, że podatnik nie istnieje lub nie ma możliwości skontaktowania się z nim lub jego pełnomocnikiem, naczelnik mógł wykreślić podmiot z rejestru podatników VAT , bez konieczności zawiadamiania o tym fakcie podatnika.
Od dnia 1 stycznia 2017 r., nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług z dn. 11 marca 2004 r., wprowadziła znaczące zmiany w zakresie wykreślania podmiotów gospodarczych z rejestru podmiotów VAT ( art. 96 ust. 6-9a). Ustawodawca rozszerzył katalog przypadków, w których podatnik podlega wykreśleniu z tego rejestru. Poza wymienionymi powyżej, istniejącymi w poprzednim stanie prawym, wprowadzono nowe regulacje w tym zakresie. Obecnie, wykreślenie podatnika z rejestru VAT jest dopuszczalne dodatkowo, w sytuacjach, gdy:
1. dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą
2. podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, dyrektora izby administracji skarbowej lub Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, lub
3. posiadane informacje wskazują na prowadzenie przez podatnika działań z zamiarem dokonania wyłudzeń skarbowych.
We wskazanych przypadkach, oraz w sytuacji, gdy podatnik nie istnieje lub w sytuacji, gdy pomimo podjętych udokumentowanych prób, nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem, ani jego pełnomocnikiem, naczelnik urzędu skarbowego nie ma obowiązku zawiadomienia podatnika o wykreśleniu go z rejestru VAT.
W myśl art. 96 ust 9a Ustawy o VAT, wykreśleniu z rejestru podatników VAT podlega również przedsiębiorca, który spełnia jedno z poniższych kryterium tj.:
1. zawiesił wykonywanie działalności na ponad 6 miesięcy,
2. nie złożył deklaracji za sześć kolejnych miesięcy,
3. składał zerowe deklaracje VAT przez sześć kolejnych miesięcy,
4. wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane,
5. prowadząc działalność gospodarczą, wiedział lub miał uzasadnione podstawy, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.
W tych przypadkach organ powinien zawiadomić podatnika o fakcie wykreślenia.
Jednocześnie, ustawa stwarza przedsiębiorcom, wskazanym powyżej, szansę uniknięcia wykreślenia z rejestru podatników VAT lub przywrócenia do tego rejestru, po odpowiednim udokumentowaniu i wyjaśnieniu zaistniałej sytuacji. Wyjątkiem, wskazanym w ustawie w art. 96 ust 9b, w odniesieniu do kwestii zawieszenia działalności, jest przypadek, gdy podatnik, który zawiesił działalność gospodarczą na okres powyżej sześciu miesięcy, będzie dokonywał czynności opodatkowane. Jest on wtedy zobowiązany do poinformowania o tym urzędu skarbowego przed dniem dokonania zawieszenia lub rozpoczęcia wykonywania czynności opodatkowanych ze wskazaniem okresu, w którym będzie dokonywał tych czynności. Wówczas, podatnik nie zostanie wykreślony lub, jeżeli to nastąpiło, zostanie przywrócony, jako podatnik VAT na okres wskazany w zawiadomieniu.
Wyjątkiem wskazanym w ustawie - art. 96 ust 9d, w odniesieniu do braku złożenia deklaracji przez kolejne sześć miesięcy, jest udowodnienie prowadzenia działalności w tym okresie oraz uzupełnienie brakujących deklaracji.
Przepisy o wykreśleniu z rejestru VAT nie mają zastosowania, gdy brak sprzedaży przez okres ponad sześciu miesięcy wynikał ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej, a w odniesieniu do wystawienia faktur, dokumentujących czynności, które nie zostały faktycznie dokonane, wystawienie nastąpiło w wyniku pomyłki ( art. 96 ust 9 e, 9 f).
Należy podkreślić, że wykreślenie podatnika z rejestru VAT jest dokonywane bez wydania decyzji administracyjnej przez urząd skarbowy. Co powoduje, że podatnik nie może odwołać się od decyzji i pozostaje mu jedynie zarejestrowanie się na nowo do rejestru podatników VAT.
Aby uniknąć wykreślenia z rejestru VAT należy:
1. terminowo składać deklaracje VAT
2. podawać aktualny numer telefonu w celu ułatwienia możliwości skontaktowania się z podatnikiem
3. aktualizować dane adresowe firmy.
Konsekwencje, jakie niesie wykreślenie podatnika z rejestru VAT są ogromne, zarówno dla podatnika, jak i jego kontrahentów. Podatnik traci możliwość odliczenia podatku VAT od zakupów, natomiast nabywca jego usług lub towarów traci możliwość odliczenia podatku VAT.
Artykuł archiwalny: 11.06.2018 r.
Opracowała: Joanna Grycz