Od 1 stycznia 2017r., w wyniku nowelizacji do ustawy o VAT wprowadzono przepisy dotyczące ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego, tzw. sankcji za nierzetelne rozliczanie podatku VAT. Przewidują one ustalanie sankcji w trzech wysokościach: 20%, 30% lub 100%.
Sankcja w wysokości 30%
W razie stwierdzenia, że podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał:
a) kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
b) kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
c) kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe wyższą od kwoty należnej,
d) kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego,
-naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego określi odpowiednio wysokość tych kwot w prawidłowej wysokości oraz ustali dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w takiej samej wysokości będzie ustalone również w sytuacji, gdy podatnik nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego (art. 112b ust. 1 ustawy o VAT).
Ustawodawca przewidział jednak przypadki, gdy dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie ustalane. Wg ustawy o VAT są to następujące sytuacje:
- popełnienie w deklaracji błędów rachunkowych lub oczywistych pomyłek, a także
- nieujęcie podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za właściwy okres rozliczeniowy, kwoty te zaś zostały ujęte w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, i nastąpiło to przed dniem wszczęcia kontroli.
Konsekwencją takiego rozliczenia dla podatnika mogą być odsetki za zwłokę.
Sankcja nie będzie także ustalana w przypadku, gdy zaniżenie zobowiązania, zawyżenie kwoty różnicy podatku do zwrotu lub rozliczenia w następnych okresach rozliczeniowych bądź zawyżenie kwoty zwrotu podatku jest dokonane przez osoby fizyczne, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.
Sankcja w wysokości 20%
Ustawa przewiduje także przypadki, kiedy zostanie ustalona niższa sankcja w wysokości 20%. Będzie tak, gdy podatnik skoryguje dokonane pierwotnie rozliczenie podatku poprzez złożenie stosownych korekt deklaracji, i zrobi to już po zakończeniu kontroli podatkowej lub w trakcie prowadzonego postępowania kontrolnego (korekty deklaracji będą uwzględniać wszystkie stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości), do czego uprawniają go odpowiednie przepisy Ordynacji podatkowej lub przepisy dotyczące KAS. Przy czym musi on jednocześnie wpłacić kwotę wynikającego ze skorygowanej deklaracji zobowiązania podatkowego lub zwrócić nienależnie otrzymaną kwotę zwrotu podatku lub różnicy podatku.
20% sankcja będzie stosowana także, gdy podatnik po zakończeniu kontroli podatkowej lub w trakcie prowadzonego postępowania kontrolnego złoży deklarację, której pomimo takiego obowiązku nie złożył w obowiązującym terminie, wpłacając jednocześnie kwotę zobowiązania podatkowego.
Sankcja w wysokości 100%
W art. 112c ustawy o VAT wprowadzono podwyższoną stawkę sankcji w wysokości 100% w odniesieniu do przypadków świadomego uczestnictwa w oszustwach podatkowych lub osiągania nieuprawnionych korzyści majątkowych kosztem budżetu państwa. Art. 112c ust. 1 ustawy wymienia przypadki, w których stawka dodatkowego zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 112b ust. 1, wynosi 100% zamiast 30%.
Podwyższona stawka sankcji będzie stosowana w przypadku, gdy zawyżona kwota podatku naliczonego wykazana przez podatnika w deklaracji podatkowej będzie wynikała z faktur:
- wystawionych przez podmiot nieistniejący,
- stwierdzających czynności, które nie miały miejsca,
- podających kwoty niezgodne z rzeczywistością- w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
- potwierdzających czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego (np. czynności pozorne, mające na celu obejście przepisów).
W przypadku przyjęcia do rozliczenia wymienionych powyżej faktur, sankcja, bez względu na to, czy podatnik sam skoryguje deklarację, czy określenia odpowiednich kwot dokona naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej, będzie wynosiła 100% kwoty zawyżenia czy zaniżenia. Ustawodawca nie przewidział żadnych wyjątków od zastosowania sankcji w wysokości 100%.
Przepisy przejściowe
Z przepisów przejściowych ustawy nowelizacyjnej wynika ponadto, że sankcji w VAT nie stosuje się do okresów rozliczeniowych przypadających przed dniem 1 stycznia 2017 r. Oznacza to, że dodatkowe zobowiązanie nie zostanie ustalone za okresy rozliczeniowe przypadające przed tym dniem.
Autor: Jacek Czarnecki
Kancelaria Podatkowa Skłodowscy